DTN Türkiye Temsilcisi Mert Gün ile bir söyleşi gerçekleştirdik. Mert Bey, RES’lere yıldırımlı hava koşulları başta olmak üzere 50 farklı parametre hakkında erken uyarı hizmeti sunan Weather Sentry Online: Wind Addition isimli özel yazılım hakkında ayrıntılı açıklamalar yaptı.
DTN’den ve faaliyet alanlarından bahseder misiniz?
DTN, Minnesota merkezli olarak 1984 yılında kurulmuş özel bir şirkettir. Dünyada 18 farklı ülkede ofisi bulunmaktadır. Firma, toplamda 750’nin üzerinde uzman personel çalıştırmaktadır. Her yıl, 200 milyon USD ciro kaydetmektedir. Hizmet verdiği başlıca sektörler; enerji, tarım, petro-kimya, havacılık ve gemi taşımacılığıdır.
Rüzgar enerjisi sektörüne hangi hizmetleri sunuyorsunuz? Global ve yerel düzeydeki faaliyetleriniz hakkında genel bilgi alabilir miyiz?
Endüstriyel meteorolojide esas hedef operasyondaki kararlarınızı ve işinizi, mevcut en doğru verilere ve öngörülere bağlı olarak yönetmeye fayda sağlamaktır. DTN, bir veri analitiği ve teknoloji şirketi olarak, şirket kârlılığını iyileştiren ve riski azaltan, işletme açısından doğru kararlar almanız için ihtiyaç duyduğunuz altyapıyı sizlere sunuyor.
DTN’in rüzgar enerjisinde operasyondaki santraller için geliştirmiş olduğu Weather Sentry Online: Wind Addition isimli çok özel bir yazılım mevcuttur. Bu yazılımda müşte
rilerimizin santrallerini global sistemimize lisanslama yapıyoruz. Şu an dünyanın her kıtasında 2.500’ün üzerinde rüzgar enerji santralinde yazılım aktif olarak kullanılıyor.
Yıldırım Erken Uyarı Sistemi hizmetleriniz hakkında ayrıntılı bilgi verir misiniz?
Faaliyetteki rüzgar enerjisi santrallerde en büyük sorunlardan birisi maalesef yıldırım kaynaklı hasarlardır. Yıldırım hadisesi, santral genelinde ve rüzgar türbinlerinde, hâliha zırda yıldırıma karşı koruma ve yıldırım iletim sistemleri olmasına rağmen, türbin üzerinde majör hasarlar bırakabiliyor. Kanatlar, trafo lar, elektriksel sistemler, konveryörler bunların başlıcaları diyebiliriz.
Yıldırımın, rüzgar santralinde ve türbin ekipmanları üzerinde kalıcı ve ağır masraflı hasarlar bırakmasının farklı farklı sebepleri oluyor. Bu hasarların kök sebebinin RES işletme yönetimini ve türbin tedarikçisinin tahkik etmesi lazım.
Yazılım asıl odaklandığı nokta rüzgâr enerjisi santralinin olumsuz hava koşulları hakkında, 50 farklı parametre set edebiliyor oluşunuz dur. Bunların başında gelen de yıldırımlı hava koşullarının yaklaşmasında sizlere erken uyarı verebiliyor olmasıdır. Aynı zamanda sahanıza düşen yıldırımları kayıt altına alma imkânı sağlıyorsunuz.
Bu lisanslamanın müşterilere faydaları nelerdir ?
Yazılımın başlıca faydalarını aşağıdaki ana başlıklar ile sıralayabiliriz:
İş Güvenliği: Malumunuz kötü hava koşullarında türbinde herhangi bir iş yapılması tehlikeli ve yasaktır. Eğer bu esnada türbinde çalışan var ise ivedilikle türbini terk etmelidir. Yazılım sizi bu konularda erken uyarı sistemiyle bilgilendir. Bu durum, iş güvenliği açısından çok büyük önem arz eder.
Sigorta: Santralde sigortaya esas bir dosya açıldığında, dosyaya atanan sigorta experleri sizlerden bu olumsuz hava koşullarının kayıtlarını isterler. Bazı marka model türbinlerde bu veriler Scada üzerinden sağlanabilirken çoğu türbinde bu veriler tutulmaz. Yazılım sahanıza düşen yıldırımları size tarih, saat, lokasyon ve kA biriminde yıldırım şiddetini kayıtlarınıza sunar.
Kanatlar: Nerdeyse tüm yatırımcılar her sene santrallerinde yıldırım kaynaklı kanat hasarlarının tamiratını gerçekleştirirler. Sözleşmesel olarak, bu yıldırım kaynaklı hasarlar force-major olarak değerlendirilir ve genellikle yatırımcılar bu tamirat bedelini üstlenmek zorunda kalır. Hasarın boyutuna göre, tamir süresi değişir ve bazı durumlarda bu masraflar can yakıcı bir hâl alabilir. Yazılıma sahanızdaki türbin koordinatlarınızı da tanımladığımızda, günlük raporlar halinde, hangi türbininize kaç metre mesafede yıldırım düştüğü konusunda bilgi sahibi olursunuz. Böylelikle o türbin kanatların da kontrol sağlayarak, olası kanat hasarlarının büyümesini önleyebilirsiniz.
Servis Planlaması: Yazılımın rüzgar enerjisi santralleri özelinde hazırlandığını belirtmiştim. İlave olarak sistem istediğiniz zamanda tanımladığınız hub yüksekliğinde rüzgar hızının saatlik öngörüsünü sizlere verir. Bu da günlük planlamalarınızı daha sağlıklı oluşturmanızı sağlar.
Türkiye’de referanslarınız var mıdır?
Türkiye pazarında şu an sistemimizde 18 rüzgar enerjisi santraline hizmet veriyoruz.
Aralarında borsaya kota olan şirketler de mevcuttur.
Sizi rakiplerinizden ayıran şeyler neler?
Weather Sentry Online: Wind Addition’a çok rahat kullanımlı bir arayüz ile erişim sağlıyorsunuz. Google Earth üzerinden santralinizi görselleme imkânınız oluyor. İstediğiniz olumsuz hava koşulu parametresini kendiniz ayarlama imkânına sahipsiniz. Örnek olarak, tahmini rüzgar hızı 30 m/s ve 30-60 derece açılarında estiğinde bize uyarı gönder gibi. Ayrıca harita üzerinden türbin bazında noktasal yıldırım bilgilendirmesi sektörde sade ce bizim patentimizde olan bir uygulamadır.
Eklemek istediğiniz bir şey var mıdır?
Dileyen tüm yatırımcılara ve türbin tedarikçilerine ücretsiz limitli süreli demo sağlayabiliriz. Böylelikle yazılım hakkında daha detaylı bilgi sahibi olunabilir. İsteyen herkesi de bir fiili ziyaret edip, yazılım hakkında daha detaylı bilgi geçebiliriz.
Mert Gün kimdir?
2012 yılından bu yana Rüzgâr Enerjisi sektörüne gönül veren profesyoneller den biriyim. Uzun yıllar farklı marka-model türbin portföylerinden oluşan Türkiye’nin en büyük rüzgâr enerji santrali yatırımcısında yönetici pozisyonunda görev aldım. Uzmanlığım faaliyetteki rüzgâr enerjisi santrallerinde İşletme ve Bakım yönetimidir. Yeni görevimde, Da nimarka menşeili uluslararası bir kanat servis firmasının bölge direktörlüğünü yapıyorum. Bunun yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri menşeili dünyanın en büyük endüstriyel meteoroloji hizmeti veren DTN firmasının Türkiye temsilciliğini yürütüyorum.
Türkiye'nin alanında en özel yayınlara sahip medya grubu MONETA'nın sektörel dergi ve portallarının yönetimine katkıda bulunmaktayım. MONETA bünyesinde yeni nesil yayıncılık anlayışıyla içerik yönetimini geliştirmeye devam ediyoruz.
Rüzgar enerjisi, ülkemizin yenilenebilir enerji hedeflerine ulaşmasında kilit bir rol oynuyor. Megawatt sınıfı rüzgar türbinlerinin (250 kW ile 3.000 kW arasında değişen) tasarımı, kurulumu ve bakımı konusunda uzmanlaşmış bir İtalyan şirketi olan LEITWIND, Ar-Ge’ye yaptığı yatırımlar ve geniş ürün yelpazesi sayesinde en uygun çözümleri sunarak, her ihtiyaca göre en yüksek kalite ve güvenilirliği sağlıyor.
Bu taahhüdün açık bir örneğini, 1500 kW nominal güce sahip LTW90 konfigürasyonunun geliştirilmesi oluşturuyor. Büyük rotor çapı ile bu türbin, düşük rüzgar koşullarında bile önemli ölçüde enerji üretimi sağlayarak aynı pazar segmentindeki rakiplerinden ayrılıyor.
Bu rüzgar türbininin Türkiye’dekikurulumu, Marmara Bölgesi’nin Kırklareli ilinde bulunan Lüleburgaz İlçesi’nde 2023’ün bahar aylarında başarıyla tamamlandı. Bu rüzgar türbininin yıllık ortalama enerji üretimi 1.100’den fazla Türk hanesinin yıllık tüketimini karşılayabiliyor. Rüzgar türbini ayrıca; elektrik enerjisi kontrolü, frenlerin verimli kullanımı, şebeke kurallarına uyum ve azaltılmış gürültü emisyonlarında önemli avantajlar sunan en gelişmiş jeneratör modeli D4.1 ile donatılıyor.
Türkiye Satış Müdürü Can Güven, “LEITWIND’i Türkiye pazarında bu kadar rekabetçi kılan çeşitli faktörler var: En ileri teknoloji, Avrupa standartlarına uygun yatırım yaklaşımı ve son olarak da güçlü bir yerel varlık. Aslında LEITWIND’in Türkiye’deki iştiraki kapılarını 2012’nin Mayıs ayında teleferik sektörüne yönelik açılışı yapılan LEITNER TURKEY’den sonra, Bursa’da açıyor. LEITWIND; kurulum sürecinde sunulan geniş hizmet yelpazesine, ürünlerin kalitesi ve güvenilirliğinden yatırımın hızlı geri dönüşüne ve ait olduğu HTI grubu ile paylaştığı bilgi birikime kadar projenin her aşamasında rakiplerinden ayrılıyor. Bu sayede Türkiye’de, 10 adet LEITWIND rüzgar türbininin kurulumunu başarıyla gerçekleştirdik ve giderek artan sayıda yerel yatırımcı ile çalışabiliyoruz” diyor.
Avrupa’nın deniz üstü rüzgar enerjisi santrallerinin inşasını destekleyerek deniz üstü rüzgarda lider olmak isteyen Vestas, Polonya’nın Szczecin kentinde yeni bir kanat fabrikası kurmayı planlıyor. Vestas’ın amiral gemisi olan V236-15.0 MW deniz üstü rüzgar türbini için kanat üretmesi planlanan fabrikanın, 2026 yılında faaliyete geçerek 1.000’den fazla kişiye istihdam yaratması bekleniyor. Daha önce de Szczecin’de offshore naselleri için bir montaj fabrikası kurma planlarını duyuran Vestas’ın, bu fabrikalarla üretim hacmini 2026 yılına kadar 1.700’den fazla doğrudan istihdamla artırması planlanıyor.
Planlanan yeni fabrikayla ilgili konuşan Vestas COO’su Tommy Rahbek Nielsen, “Vestas, Avrupa’da açık deniz rüzgarına yönelik talepte beklenen büyümeyi karşılamak için gereken ölçeği sağlayabilecek sürdürülebilir bir tedarik zincirinin geliştirilmesine öncülük etmeyi amaçlamaktadır. Polonya’daki iki yeni offshore fabrikası için planlarımız, Avrupa’nın offshore rüzgar projeleri için doğru uzun vadeli politika taahhütleri ile rüzgar endüstrisi yatırımlarını ve yeşil istihdamı teşvik edebileceğinin altını çiziyor” açıklamasında bulunuyor.
Konuyla ilgili konuşan Vestas Kuzey ve Orta Avrupa Başkanı Nils de Baar ise, “Polonya enerji sistemini dönüştürüyor ve hem karada hem de açık denizde iyi rüzgar koşullarına sahip gelecek vadeden bir rüzgar enerjisi pazarı. Polonya, Baltık Bölgesi ve Avrupa’nın geri kalanı için bir açık deniz merkezi haline gelebilecek yüksek vasıflı bir iş gücüne ve büyüyen bir rüzgar endüstrisine sahip. Polonya’da 20 yılı aşkın bir süredir pazar lideriyiz ve Szczecin’deki bir sonraki yatırım planlarımızı açıklamaktan onur duyuyorum” ifadelerini kullanıyor.
Yeni offshore kanat fabrikasının, Vestas’ın 2023 yılının Şubat ayında satın aldığı Szczecin’in kuzeyindeki bir sahada yer alması planlanıyor. Saha, Vestas’ın planlanan nasel montaj fabrikasının yer alacağı Szczecin’deki Ostrów Brdowski Adası’na yakın bir konumda yer alıyor. Montaj fabrikasının 2025 yılında faaliyete geçmesi ve doğrudan 700 kişilik istihdam yaratması bekleniyor.
Yeni fabrikaların Avrupa ve belirli ölçüde küresel talebi desteklemesi hedeflenirken, Polonya ve Avrupa deniz üstü rüzgar pazarını ve endüstrisini desteklemede önemli bir rol oynaması planlanıyor. Vestas’ın halihazırda mevcut olan üretim hacmi ve Szczecin’deki iki yeni fabrika ile birlikte yakın zamanda Polonya’da 2.500’den fazla kişiyi istihdam etmesi bekleniyor.
2022 yılında 1.235 rüzgar türbini ile 6,3 GW’lık sipariş alan Nordex Group, 2023 yılı için sipariş alımını yüzde 16 oranında artırarak 1.270 rüzgar türbini ile toplam 7,4 GW’lık sipariş aldı. Avrupa, 19 ülke ile Nordex Group’un toplam sipariş alımının yüzde 86’sını oluştururken, bireysel Avrupa pazarlarında Almanya, Türkiye, İspanya ve İsveç ilk sıralarda yer aldı.
Nordex Group, 2023 yılında 23 ülkeden megavat kapasite başına euro cinsinden ortalama satış fiyatı (ASP) 0,84 milyon Euro/MW sipariş aldı. 2023’te 19 ülke ile toplam sipariş alımının yüzde 86’sını Avrupa’da gerçekleştiren Nordex Group’un, en büyük bireysel Avrupa pazarları ise Almanya, Türkiye, İspanya ve İsveç oldu. Brezilya ve Şili’nin de dahil olduğu Latin Amerika bölgesi, Nordex Group sipariş hacminin yüzde 8’ini oluştururken, Kuzey Amerika bölgesi Kanada ile birlikte siparişlerin yüzde 4’ünü, dünyanın geri kalanı ise Güney Afrika ile birlikte yüzde 2’sini oluşturdu.
2023’ün 4. çeyreğinde toplam 2,5 GW’lık 420 rüzgar türbini sipariş alan Nordex Group, 2022’nin 4. çeyreğinde 386 rüzgar türbini ile 1,9 GW olan siparişlerinde ortalama yüzde 30’luk bir artış sağladı.
Nordex Group’un 2023’ün son çeyreğinde MW cinsinden siparişlerinin en büyük kısmını yüzde 92’lik pay ile Avrupa oluştururken, 2023’ün son çeyreğinde 12 ülke arasında en büyük bireysel pazarları Almanya, İsveç ve İspanya oluşturdu.
Konuyla ilgili konuşan Nordex Group CEO’su José Luis Blanco, “Beklediğimiz gibi, yılın sonuna doğru yüksek miktarda sipariş aldık. Dördüncü çeyrekte yaklaşık 2,5 GW ile zaten iyi olan üçüncü çeyreğe kıyasla bir artış daha elde edebildiğimiz için çok memnunum. Ürün portföyümüz istikrarlı fiyatlarla rekabetçi olduğunu kanıtlıyor. Özellikle Almanya’da yüksek oranlı çıktılara sahip çok sayıda küçük proje kendini açıkça hissettirdi” açıklamasında bulundu.