Rüzgâr ölçümlerinde IEC 61400-1-122’ye göre sensör yerleşimi
Ömer Faruk Dinç, Kontrol Mühendisi
Meltem Karadeniz Dinç, Elektrik Elektronik Mühendisi
IEC 61400-12-1 bilindiği üzere rüzgâr ölçümü için en önemli standarttır. Bu standart, sensörlerin ölçüm direğine nasıl yerleştirileceği dahil olmak üzere bir rüzgâr ölçüm direğinin nasıl kurulması gerektiğini belirtir. Sensörlerin hassasiyeti ve güvenilir ölçümler yapabilmesi için ölçüm direği üzerine mekanik olarak nasıl yerleştirilmesi gerektiği bu standartlar vasıtasıyla detaylarıyla belirtilmektedir. Sensörlerin ölçüm direğinin üzerine yerleştirilme şekli ölçüm sonuçlarını etkileyen en büyük kriterlerden biridir. IEC standardıyla, birçok kriter belirlenerek en doğru ölçüm sonuçlarının alınması amaçlanmaktadır. Bu standart, rüzgâr enerjisi için ölçüm ve değerlendirme aşamalarındaki yeni gereksinimleri karşılayacak şekilde güncellenerek (IEC 61400-12-1 EDITION 2) Mart 2017 tarihinde yayımlanmıştır.
Şekil 1: Örnek top anemometre olması halinde sensör yerleşimi
Şekil 2: Örnek tepede iki anemometre olması halinde sensör yerleşimi
Yukarıdaki Şekil 1 ve 2’de sensör yerleşimi detaylı olarak ifade edilmiştir. Yeni kriterler sensörlerin birbiri arasındaki uzaklıklarına, anemometrenin ölçümünü etkileyebilecek nesnelerin (direğin mekanik yapısı, diğer sensörler) nereye konumlandırılacağı konusunda daha güçlü yaptırımlar sunmaktadır.
Standardın önceki versiyonu ile karşılaştırılması ve bariz farkları
Şekil 1’de görüleceği üzere top anemometrenin altından başlamak kaydıyla ele alınacak 1:11 oranındaki yarım koninin içerisinde diğer objelerin olması gerektiği belirtilmiştir. Aynı standardın (IEC 61400-12-1 Ed1) bir önceki yayımlanan versiyonunda bu oran 1:5 oranında belirlenmiştir. 1:11 oranı baz alındığında sensör direğin daha üst kısmına monte edilmesi gerekecek ve direkten daha bağımsız ve yukarıya konumlandırılacaktır. Diğer en büyük fark ise önceki versiyonda tepe anemometresi ile kontrol anemometresi arasındaki mesafedir. Önceki versiyonda tepe anemometresi ile kontrol anemometresi arasındaki mesafe minimum 1.5 metre, maksimum 2.5 metredir. Yeni versiyonda ise 4 metreye çıkmış olmasıdır.
Şekil 2’de görüleceği gibi anemometrelerin alt seviyesinden başlamak kaydıyla ele alınacak 1:11 oranındaki yarım koninin içerisinde diğer objelerin olması gerektiği belirtilmiştir. Aynı standardın (IEC 61400-12-1 Ed1) bir önceki yayımlanan versiyonunda böyle bir oran belirlenmemiştir. Önemli farkların bir diğeri sensörlerin birbirine olan uzaklıklarıdır. Aynı standardın (IEC 61400-12-1 Ed1) bir önceki yayımlanan versiyonunda sensörler arasında minimum 1.5 metre, maksimum 2.5 metre mesafe olması gerekirken yeni versiyonda minimum 2.5 metre, maksimum 4 metre mesafe olması gerektiği belirlenmiştir. Diğer en büyük fark tepedeki sensörlerle daha alta konumlandırılan yön sensörü arasında 4 metre mesafe olması gerektiği belirlenmiştir.