Uluslararası Enerji Ajansı’nın temiz enerji geçişlerine ilişkin en son ve kapsamlı değerlendirmesi, teknolojilerin ve sektörlerin çoğunun uzun vadeli iklim, hava kirliliği ve enerji erişim hedeflerine ayak uyduramadığını ortaya koyuyor. Covid-19 krizi, temiz enerji konusunda ilerlemeyi daha da engelleyerek sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşılması için acil hükümet eylemi ihtiyacını ortaya çıkarabilir.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayınlanan “Temiz Enerjide İlerlemeyi İzleme” başlıklı son rapor, 2019’da temiz enerjideki ilerlemeye ilişkin bir görünüm için bir dizi enerji teknolojisini ve sektörü değerlendirmektedir. Paris İklim Değişikliği Anlaşması’nın hedeflerine ulaşmak, enerjiye evrensel erişimi sağlamak ve hava kirliliğini önemli ölçüde azaltmak için bir yol haritası olan IEA Sürdürülebilir Gelişme Senaryosu bağlamında 46 teknoloji ve sektörden sadece 6’sının bu haritayla uyumlu olduğu gözler önünse serildi. Diğer 24 teknoloji bir miktar ilerleme gösterirken, 16 teknoloji ise tamamen rotadan sapmış gözüküyor.
2019 yılı sonuna kadar rotasında giden teknolojilere örnek olarak elektrikli araçlar, aydınlatma ve veri merkezleri verilebilir. Ancak bunlar Sürdürülebilir Kalkınma Senaryosu’ndaki potansiyel emisyon azaltımlarının sadece küçük bir kısmını oluşturmaktadır.
Bu yılki güncellemede iki teknoloji alanının derecesi düşürüldü ve hiçbir teknoloji / sektörde de derece artırılmadı. Nükleer enerji de, 2019’da çevrimiçi hale getirilen yeni kapasitenin 2018’dekinin sadece yarısı olması nedeniyle hedeflerden sapmış gözüküyor. Yıllık depolama tesisleri yaklaşık on yılda ilk kez düştüğü için enerji depolaması azaldı.
Küresel emisyonların en büyük kaynaklarının çoğu sınıfta kalmıştır. Enerji sektörü, enerji ile ilgili CO2 emisyonlarının yaklaşık %40’ını oluşturmaktadır. Ancak üst üste üçüncü yıl için rota dışında kalmaktadır. Enerji sektörü emisyonları 2019’da sadece%1,3 azalmıştır ve Sürdürülebilir Kalkınma Senaryosu’nda öngörülen 2030 yılına kadar yıllık ortalama %4’lük düşüşün çok altındadır. Yapı sektörü de 2019’dan itibaren emisyonların tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkmasıyla kötüye gidiyor. Bir diğer gelişme ise, otomobil alıcılarının daha büyük araçlar satın almaya devam etmesiyle, dünya çapında yakıt ekonomisindeki iyileşmenin yavaşlamasıydı.
Covid-19 krizi, son yıllarda önemli alanlarda kaydedilen önemli ilerlemeyi bozarken, büyümesi zaten zorluklarla karşı karşıya olan daha geniş bir teknoloji yelpazesindeki ilerlemeleri de engellemektedir. Örneğin, uzun süren ekonomik durgunluk ve düşük fosil yakıt fiyatları, bazı temiz enerji yatırımlarını geciktirebilir. Sürdürülebilirlik ve iklim sorunları siyasi gündemleri yıkabilir. Nakit sıkıntısı çeken toplumlar, daha az karbon yoğun alternatiflerle değiştirmek yerine mevcut araç, bina, enerji altyapısı ve endüstriyel tesis stoklarını kullanmaya devam edebilirler.
IEA İcra Direktörü Dr. Fatih Birol şunları belirtiyor: “Krizden önce bile temiz enerji teknolojilerinin gelişimini daha da yavaşlatmakla tehdit eden uyarı işaretleri vardı. Bu, ayağımızı pedaldan çekme zamanı değil. Son bulgularımız hükümetlerin istihdam yaratabilen, ekonomik büyümeyi teşvik edebilen ve aynı zamanda daha temiz enerji sistemlerine geçişi hızlandırmamıza yardımcı olan bu teknolojilerin büyümesini teşvik etmek için daha fazla şey yapması gerektiğini açıkça ortaya koyuyor.”
Önümüzdeki haftalarda IEA, temiz enerji geçişlerini hızlandırmaya odaklanan iki önemli rapor daha yayınlayacak. 18 Haziran’da, Dünya Enerji Görünümü Sürdürülebilir İyileşme Özel Raporu, hükümetlerin teşvik paketlerinin ve politika planlarının daha modern, dayanıklı ve temiz enerji sistemleri kurarken istihdamı ve ekonomik aktiviteyi nasıl artırabileceği konusunda eyleme geçirilebilir öneriler sunacaktır. Bunu, 2 Temmuz’da Enerji Teknolojisi Perspektifleri dizisi altında, politikacıların uzun vadeli karbon giderme hedeflerine ulaşmada gerekecek temiz enerji teknolojilerindeki yeniliği yönlendirme yöntemlerini belirleyecek özel bir rapor izleyecek.
“Temiz Enerjide İlerlemeyi İzleme” raporu, bir dizi teknoloji ve sektördeki temiz enerjiye geçişlerin kapsamlı, titiz ve güncel bir analizini sunmaktadır. Dağıtım, performans, yatırım, politikalar ve yenilik açısından teknolojideki ilerlemeyi izlemek ve değerlendirmek için IEA’nın eşsiz pazarlar, modelleme ve enerji istatistikleri anlayışını kullanır. Raporda, hükümetler, endüstri ve küresel enerji sistemindeki diğer kilit aktörler için önerilen eylemler vurgulanıyor. Ayrıca IEA’nın 40’a yakın Teknoloji İşbirliği Programı’nda 6.000 araştırmacıyı içeren kapsamlı küresel teknoloji ağından yararlanılıyor.
