Rüzgar türbinlerinin daha uzun süre dönmesini sağlamak

Rüzgar türbinlerinin 20 yıl veya daha uzun bir süre, neredeyse sürekli olarak çalışması bekleniyor. Gelişmiş yağlayıcılar, türbinin daha uzun süre dayanmasına, yüksek maliyetli bakımları ve parçalardaki aşınmaları azaltmaya yardımcı olabilir.

Mobil, rüzgar türbini yağlayıcıları üretiminde lider firma olarak sektör için birçok özel ürün geliştirdi. Mobil Oil Türk A.Ş. İş Geliştirme Müdürü ve bu alanda uzman olan Süleyman Çağlayan ile bir araya gelerek türbin yağlarının son yıllarda kaydettiği gelişmeyi mercek altına aldık.

Bir rüzgar türbininin çalışması ve dayanıklılığı için yağlama ne kadar önemli?

Yağlama, rüzgar türbinlerinin çalışması için her zaman kilit bir role sahip oldu ve kesinlikle olmaya da devam edecek. Yağ veya gres olsun, herhangi bir yağlayıcı olmadan türbinin çalışması ve elektrik üretmesi imkansız.

Kanatların dönmesini sağlamak için sadece yağlayıcı yeterli olmuyor. Ayrıca sağlanan hizmetler de giderek daha önemli hale geliyor. Gelişmiş Kullanılmış Yağ Analizi, yağın durumunu izleme ve kestirimci bakım gibi hizmetler bunlardan sadece birkaçı. Tüm bu çözümler, yüksek performanslı yağlarımızdan tam olarak yararlanmaya ve operasyonları güvenli ve üretken tutmaya yardımcı oluyor.

Türbinin kaç parçası yağlama gerektiriyor ve ne tür parçalardan bahsediyoruz?

Bu değişiyor. En önemlileri; ana dişli kutuları, ana yataklar, kanat açısı (pitch) ve türbin dönüş (yaw)  yatakları, jeneratör yatakları, dişliler ve hidrolik sistemler. Ana dişli kutusu, en yüksek yağlama ihtiyacına sahip parça. Türbin boyutuna bağlı olarak yağlayıcı miktarı 200 ila 1.400 litre arasında değişebiliyor. Türbin içindeki her bir uygulama noktası çok özel gereksinimlere sahip olabilir.

Yağlama normal şartlar altında ne kadar dayanıyor?

Endüstri standardı veya beklentisi, normal şartlar altında yağın yaklaşık dört ila yedi yıl dayanmasıydı. Ancak bu hızla değişti. Bugün gelinen noktada 7 yıl işletmecilerin minimum kullanım ömrü beklentisi haline geldi. Biz de yağımızın daha uzun süre dayanmasını hedefliyoruz. Örneğin yeni ürünümüz Mobil SHC Gear 320 WT’nin garanti süresi 10 yıl. Bu, müşterinin yağ değişim süresini minimum 10 yıl olarak öngörmesi anlamına geliyor ve bu süre daha da uzun olabilir…

Ömür boyu değişmeden kullanma “fill for life” kapasitesine sahip yağlara yönelik büyük bir eğilim görüyoruz ve şu anda bu gereksinimleri karşılamak için kapsamlı çözümler üzerinde çalışıyoruz. Doğru yağ ve beraberinde doğru hizmetler işletmecilerin türbinleri herhangi bir yağ değişimi olmadan daha da uzun süre çalıştırmasına yardımcı olacak. Özellikle denizdeki karaya uzak noktalar olmak üzere yağ değişimleri zaman alan, pahalı ve potansiyel olarak tehlikeli işlemler. Bu nedenle, otomatik süreçler aracılığıyla kestirimci bakımları planlama ihtiyacı da artıyor. İşletmeciler, özellikleri anlık olarak değişmeyen, uzun süre stabil olan bir ürün istiyor. Ayrıca daha az yağ değişimi, daha az atık yağ anlamına geliyor. Bu da işletmecilerin dikkate alması gereken kritik bir husus.

Yani rüzgar türbinini ilk gün yağlıyor ve 10 yıl boyunca çalışmasını mı umuyorsunuz?

Evet, ancak bu sadece gerçekten iyi, ileri teknoloji ürünü yağlayıcılarla mümkün. Rüzgar endüstrisinin ilk zamanlarında özel rüzgar türbini yağları değil, mineral yağlar standarttı ve bunların bakım aralıkları iki – üç yıl kadardı. Sonra daha kaliteli yağlara ve sentetik yağlara geçtik. Bununla birlikte, yağın ömrü yaklaşık beş yıla çıktı. Şimdi 10 yıla uzatıyoruz ve daha önce de belirttiğim gibi, daha da uzun bir süreyi hedefliyoruz. Bizi izlemeye devam edin!

Peki yağı ne zaman değiştireceğinizi nasıl biliyorsunuz?

Bakım aralığına bağlı olarak yağ, altı veya 12 ayda bir kontrol ediliyor. Sonuçlara göre, değişimi yarım yıl veya bir yıl daha ötelemeye karar verebiliyoruz. Dişli kutusunun içinde partikül sayımı yaparak ve kimyasal elementleri kontrol ederek aşınma veya kimyasal anormallikleri belirlemek önemli. Bu verileri kullanarak yağın sürekli kullanıma uygun olup olmadığını anlayabiliyoruz. Mobil ServSM Kullanılmış Yağ Analizi, herhangi bir anormalliği tespit etmenin en önemli yolu. ‘Hizmet olarak yağ’ gelecek ve biz kesinlikle bu geleceğin bir parçası olmak istiyoruz. İlk günden itibaren rüzgar sektörünün içindeyiz ve sektör liderlerinden biri olarak konumumuzu korumayı hedefliyoruz.

Rüzgar türbinlerinde kullanılacak yağlayıcılar için onay almak ne kadar kolay?

Rüzgar endüstrisinin ürün onay standardı çok yüksek. Farklı enstitüler, türbinde karşılaşılabilecek tahmine dayalı sorunları kapsamak için çok özel testler uyguluyor.

Farklı yağlar da farklı onay seviyelerine ihtiyaç duyuyor. Ürünü türbinde kullanmak üzere onay almak için her bir türbin bileşeni üreticisini ve türbinin üreticisini ikna etmeniz gerekiyor. Dişli kutusu onayını almış olsanız bile, türbin için onay almış olduğunuz anlamına gelmiyor. Bu süreç uzun sürebiliyor…

Rüzgar türbini madeni yağ pazarı nasıl görünüyor?

Bu kadar yüksek gereksinimlere sahip bir ürün yaratmak çok kolay değil. Elbette güçlü rakiplerimiz var ancak özel dişli kutusu yağları ve gresleri tedarik eden yağ üreticisi sayısı daha az. Bu, hidrolik sistemlere yönelik yağlamaya kıyasla çok daha kısıtlı bir alan. Bu uygulamalar, daha yaygın endüstriyel yağlayıcı performansı gerektiriyor. Rüzgar türbinlerinde bile hidrolik fren sistemleri için özel formüller bulunmuyor. Müşteriler, ekipmanların üretkenliğini ve sürdürülebilirliğini artırmalarına yardımcı olacak daha ileri teknoloji ürünler ve katma değeri yüksek hizmetler talep ediyor.

Gelecekte bu ürünlere olan talep nasıl gelişecek?

Daha fazla türbin inşa edildiğinden talep artıyor. Dikkate alınması gereken birçok nokta bulunuyor. Örneğin 15 yıl önce kurulan türbinler, daha kaliteli yağlayıcılar gerektirebilen yeni türbinlerle değiştirilecek. Ve bunlar tabii ki daha büyük türbinler. Bu nedenle, üst düzey yağlayıcı gereksinimleri yıldan yıla artıyor.

Yağlayıcılar ayrıca türbinlerdeki yeni teknolojilere de cevap vermek zorunda. Türbin parçaları ve rüzgar türbini üreticilerinin yanı sıra rüzgar çiftliklerinin sahibi-işletmecileri ile yakın temas ve iş birliği içindeyiz. Örneğin, türbininizin yük durumunu daha iyi optimize edebileceğiniz, her bir kanadı çalıştırmak için bağımsız kanat açısı kontrolü (individual pitch control) sağlayan yeni bir sistem, çalışma sırasında aşınan mekanizmalara karşı, kanat açısı yatak (pitch bearing) greslerinde çok yüksek performans seviyesi gerekiyor. Ek performans kriteri, ortak bir kanat veya kanat açısı kontrol sisteminin ihtiyaçlarından farklı. Piyasada sadece birkaç ürün bu üst düzey gereksinimleri karşılıyor.

Ayrıca müşteriler, özellikle ana dişli kutularında daha uzun bakım aralığına ve ekolojik, daha düşük karbon ayak izine sahip güvenilir ürünlere odaklanıyor. Şu an, gelecekteki bu gereksinimleri karşılamak için yeni bir formül aşamasıyla karşı karşıyayız.

Rüzgar endüstrisi şu an büyük bir dönüşüm içinde ve bu değişim sürecinde öncü bir oyuncu olmayı hedefliyoruz.