Rüzgâr türbininizi yıldırımdan nasıl korursunuz?

DTN Türkiye Temsilcisi Mert Gün ile bir söyleşi gerçekleştirdik. Mert Bey, RES’lere yıldırımlı  hava koşulları başta olmak üzere 50 farklı parametre hakkında erken uyarı hizmeti sunan  Weather Sentry Online: Wind Addition isimli özel yazılım hakkında ayrıntılı açıklamalar yaptı.

DTN’den ve faaliyet alanlarından bahseder  misiniz? 

DTN, Minnesota merkezli olarak 1984 yılında kurulmuş özel bir şirkettir. Dünyada  18 farklı ülkede ofisi bulunmaktadır. Firma,  toplamda 750’nin üzerinde uzman personel  çalıştırmaktadır. Her yıl, 200 milyon USD ciro  kaydetmektedir. Hizmet verdiği başlıca sektörler; enerji, tarım, petro-kimya, havacılık ve  gemi taşımacılığıdır.

Rüzgar enerjisi sektörüne hangi hizmetleri  sunuyorsunuz? Global ve yerel düzeydeki  faaliyetleriniz hakkında genel bilgi alabilir  miyiz? 

Endüstriyel meteorolojide esas hedef operasyondaki kararlarınızı ve işinizi, mevcut  en doğru verilere ve öngörülere bağlı olarak  yönetmeye fayda sağlamaktır. DTN, bir veri  analitiği ve teknoloji şirketi olarak, şirket  kârlılığını iyileştiren ve riski azaltan, işletme  açısından doğru kararlar almanız için ihtiyaç  duyduğunuz altyapıyı sizlere sunuyor.

DTN’in rüzgar enerjisinde operasyondaki  santraller için geliştirmiş olduğu Weather  Sentry Online: Wind Addition isimli çok özel  bir yazılım mevcuttur. Bu yazılımda müşte

rilerimizin santrallerini global sistemimize  lisanslama yapıyoruz. Şu an dünyanın her kıtasında 2.500’ün üzerinde rüzgar enerji santralinde yazılım aktif olarak kullanılıyor.

Yıldırım Erken Uyarı Sistemi hizmetleriniz  hakkında ayrıntılı bilgi verir misiniz?  

Faaliyetteki rüzgar enerjisi santrallerde en  büyük sorunlardan birisi maalesef yıldırım  kaynaklı hasarlardır. Yıldırım hadisesi, santral genelinde ve rüzgar türbinlerinde, hâliha zırda yıldırıma karşı koruma ve yıldırım iletim  sistemleri olmasına rağmen, türbin üzerinde  majör hasarlar bırakabiliyor. Kanatlar, trafo lar, elektriksel sistemler, konveryörler bunların başlıcaları diyebiliriz.

Yıldırımın, rüzgar santralinde ve türbin ekipmanları üzerinde kalıcı ve ağır masraflı hasarlar bırakmasının farklı farklı sebepleri oluyor. Bu hasarların kök sebebinin RES işletme yönetimini ve türbin tedarikçisinin tahkik etmesi lazım.

Yazılım asıl odaklandığı nokta rüzgâr enerjisi  santralinin olumsuz hava koşulları hakkında,  50 farklı parametre set edebiliyor oluşunuz dur. Bunların başında gelen de yıldırımlı hava  koşullarının yaklaşmasında sizlere erken  uyarı verebiliyor olmasıdır. Aynı zamanda  sahanıza düşen yıldırımları kayıt altına alma  imkânı sağlıyorsunuz.

Bu lisanslamanın müşterilere faydaları nelerdir ? 

Yazılımın başlıca faydalarını aşağıdaki ana  başlıklar ile sıralayabiliriz:

• İş Güvenliği: Malumunuz kötü hava  koşullarında türbinde herhangi bir iş  yapılması tehlikeli ve yasaktır. Eğer bu  esnada türbinde çalışan var ise ivedilikle  türbini terk etmelidir. Yazılım sizi bu konularda erken uyarı sistemiyle bilgilendir.  Bu durum, iş güvenliği açısından çok büyük önem arz eder.

• Sigorta: Santralde sigortaya esas bir  dosya açıldığında, dosyaya atanan sigorta experleri sizlerden bu olumsuz  hava koşullarının kayıtlarını isterler.  Bazı marka model türbinlerde bu veriler  Scada üzerinden sağlanabilirken çoğu  türbinde bu veriler tutulmaz. Yazılım sahanıza düşen yıldırımları size tarih, saat,  lokasyon ve kA biriminde yıldırım şiddetini kayıtlarınıza sunar.
• Kanatlar: Nerdeyse tüm yatırımcılar her  sene santrallerinde yıldırım kaynaklı  kanat hasarlarının tamiratını gerçekleştirirler. Sözleşmesel olarak, bu yıldırım  kaynaklı hasarlar force-major olarak değerlendirilir ve genellikle yatırımcılar bu  tamirat bedelini üstlenmek zorunda kalır. Hasarın boyutuna göre, tamir süresi  değişir ve bazı durumlarda bu masraflar  can yakıcı bir hâl alabilir. Yazılıma sahanızdaki türbin koordinatlarınızı da tanımladığımızda, günlük raporlar halinde,  hangi türbininize kaç metre mesafede  yıldırım düştüğü konusunda bilgi sahibi  olursunuz. Böylelikle o türbin kanatların da kontrol sağlayarak, olası kanat hasarlarının büyümesini önleyebilirsiniz.
• Servis Planlaması: Yazılımın rüzgar  enerjisi santralleri özelinde hazırlandığını  belirtmiştim. İlave olarak sistem istediğiniz zamanda tanımladığınız hub yüksekliğinde rüzgar hızının saatlik öngörüsünü  sizlere verir. Bu da günlük planlamalarınızı daha sağlıklı oluşturmanızı sağlar.

Türkiye’de referanslarınız var mıdır? 

Türkiye pazarında şu an sistemimizde 18  rüzgar enerjisi santraline hizmet veriyoruz.

Aralarında borsaya kota olan şirketler de mevcuttur.

Sizi rakiplerinizden ayıran şeyler neler? 

Weather Sentry Online: Wind Addition’a çok  rahat kullanımlı bir arayüz ile erişim sağlıyorsunuz. Google Earth üzerinden santralinizi görselleme imkânınız oluyor. İstediğiniz  olumsuz hava koşulu parametresini kendiniz  ayarlama imkânına sahipsiniz. Örnek olarak,  tahmini rüzgar hızı 30 m/s ve 30-60 derece  açılarında estiğinde bize uyarı gönder gibi.  Ayrıca harita üzerinden türbin bazında noktasal yıldırım bilgilendirmesi sektörde sade ce bizim patentimizde olan bir uygulamadır.

Eklemek istediğiniz bir şey var mıdır? 

Dileyen tüm yatırımcılara ve türbin tedarikçilerine ücretsiz limitli süreli demo sağlayabiliriz. Böylelikle yazılım hakkında daha detaylı  bilgi sahibi olunabilir. İsteyen herkesi de bir  fiili ziyaret edip, yazılım hakkında daha detaylı bilgi geçebiliriz.

Mert Gün kimdir? 

2012 yılından bu yana Rüzgâr Enerjisi  sektörüne gönül veren profesyoneller den biriyim. Uzun yıllar farklı marka-model türbin portföylerinden oluşan Türkiye’nin en büyük rüzgâr enerji santrali  yatırımcısında yönetici pozisyonunda  görev aldım. Uzmanlığım faaliyetteki  rüzgâr enerjisi santrallerinde İşletme ve  Bakım yönetimidir. Yeni görevimde, Da nimarka menşeili uluslararası bir kanat  servis firmasının bölge direktörlüğünü  yapıyorum. Bunun yanı sıra Amerika  Birleşik Devletleri menşeili dünyanın en  büyük endüstriyel meteoroloji hizmeti  veren DTN firmasının Türkiye temsilciliğini yürütüyorum.