NASA’nın, 10 gün önce Mars’a inen, sismik incelemeler, jeodezi ve ısı transferi araştırmaları yapan yüzey araştırma aracı InSight, Kızıl Gezegenden Mars rüzgarlarının sesini ilk defa kaydetti.
InSight sensörleri, 1 Aralık’ta, kuzeybatıdan güneydoğu yönüne, 10 – 15 mph (saniyede 5 ile 7 metre) estiği tahmin edilen rüzgarların yol açtığı titreşimleri kaydetti. Rüzgarlar, yörüngeden de gözlenen, iniş bölgesindeki tozların yönüyle tutarlıydı.
Nasa’nın Pasadena Kaliforniya’daki Jet Sevk Laboratuvarı’ndan (JPL) araştırmacı Bruce Banerdt , “Bu ses kaydı planlanmamıştı” diyor. “Ancak görevimizin temel hedeflerinden biri Mars’taki hareketin ölçülmesiydi ve bu da doğal olarak, ses dalgalarının neden olduğu hareketi de içeriyor.”
Rüzgar titreşimlerini araçtaki iki çok duyarlı sensör tespit etti: araç içindeki bir hava basıncı sensörü ve araç gövdesinde, InSight’ın robot kolu tarafından konumlandırılmaya hazır bekleyen sismometre. İki farklı cihaz, rüzgarı değişik yollardan kaydettiler. Yardımcı Yük Taşıma Sensör Altsistemi APSS’nin parçası olan, meteorolojik veri toplama işlevindeki hava basıncı sensörü, bu hava titreşimlerini doğrudan kaydetti. Sismometre de uzay aracının kenarlarından dışarı büyük kulaklara benzer bir şekilde çıkan ve her biri 2.2 metre yarıçapındaki solar paneller üzerinde hareket eden rüzgarın neden olduğu titreşimleri kayda aldı.
Bu, görev süresince SEIS (İç Yapı için Sismik Deney) şeklinde adlandırılan sismometrenin, doğrudan araç tarafından üretilen titreşimler kaydedebileceği tek faz olacak. Birkaç hafta içinde, Mars yüzeyinde, InSight’ın robot kolu tarafından değiştirilecek, ardından da rüzgardan ve ısı değişimlerinden korunması için kalkanla kaplanacak. Mars yüzeyinden takip edilebilir olsa da, aracın hareketlerini tespiti sürdürecek. Şimdilik, bilimcilerin daha sonra SEIS yüzeydeyken araçtan kaynaklanan sesi çıkararak gerçek mars titreşimlerini tespit etmelerine imkan tanıyacak titreşim verilerini kaydediyor.
Dünya’da deprem meydana geldiğinde, titreşimleri tüm gezegenimizi, bir çanın yarattığı sese benzer şekilde halkalar halinde kat eder. InSight da titremelerin ya da Mars depremlerinin Mars’ta aynı etkiyi uyandırıp uyandırmadıklarını ortaya çıkaracak. SEIS tarafından tespit edilecek bu titreşimler bize Kızıl Gezegenin derinlikleriyle ilgili bilgi verecek. Bilimciler, bu şekilde güneş sistemimizdeki gezegenlerin, belki de gezegenimizin oluşumu ile ilgili yeni bilgilere ulaşmayı umut ediyorlar.
Fransa Uzay Ajansı CNES tarafından üretilen SEIS, iki sismometre seti barındırıyor. Fransızlar tarafından eklenenler, SEIS aracın gövdesinden indirildiğinde kullanılacak. SEIS, aynı zamanda Oxford Universitesi Londra Kraliyet Koleji tarafından geliştirilen kıs aperiodlu (SP) silikon sensörler de içeriyor. Bu sensörler aracın gövdesindeyken çalışıyor ve insan duyma eşiğinin en alt sınırındaki 50 Hertz’e kadar olan titreşimleri tespit edebiliyorlar.
APSS tarafından elde edilen ses dalgaları ise, insan duyma eşiğinin altındaki 10 Hertz’e kadar inebiliyor.
Sismometreden elde edilen ham ses örneği değiştirilmeden yayınlanırken, ikinci versiyonu ise özellikle dizüstü bilgisayarların ya da mobil cihazların hoparlörlerinden dinlendiğinde insan kulağının daya iyi algılayabileceği şekilde iki oktav yükseltildi. APSS’nin ikinci versiyonu 100 faktör ile hızlandırıldı, bu da sesin frekansını yükseltti.
Mars’tan daha da net ses örneğinin ise gelmesine süre var. Birkaç yıla kadar NASA’nın 2020 Mars aracının gövdesinde iki mikrofonla inmesi planlandı. JPL tarafından sağlanan ilk parça, özellikle Mars’a inişin seslerini ilk defa olarak kaydetmek üzere araca dahil edildi. İkincisi ise SuperCam’in bir parçası ve değişik materyallere lazer ışını gönderdiğinde lazerin sesini kaydedebilecek.
