Bölüm 11: Yenilenebilir Enerki Kaynakları Destekleme Mekanizması

11.1 YEKDEM Nedir?

YEKDEM, Türkiye’nin yerli ve milli enerji politikası kapsamında kurulmuştur. Hükümet, YEKDEM ile enerji yatırımcıları için yenilenebilir enerji kaynaklarının daha cazip hale gelmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu teşvik ile yatırımlar için cazip bir pazar sunulurken dışa bağımlılığı azaltan ve çevreyi daha az kirleten ve daha az maliyetli olan bir enerji üretimi gerçekleştirilmiş olmaktadır. YEKDEM ile devlet, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin bizzat ve LÜY (Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği) kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapan kişilerin bölgelerinde bulundukları görevli tedarik şirketleri aracılığıyla faydalanabileceği fiyatlar, süreler ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin teşvik edici bir ortam hazırlamayı hedeflemektedir.

11.1.1 YEKDEM’in Kuruluş Tarihi ve Faaliyet Kapsamı

YEKDEM 2011 yılında kurulması kararlaştırılarak “5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” kapsamında faaliyetlerini yürütmektedir. “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik” ile YEKDEM’ in kuruluşu ve işleyişini düzenlemek amacıyla kamu tüzel kişilerinin görev ve yetkileri ile ilgili gerçek ve tüzel kişilerin hak ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esasları belirlenmiştir.

11.1.2 YEKDEM’den Kimler Yararlanabilir?

YEKDEM’den enerji üretim tesisleri yararlanabilmektedir. Bu üretim tesislerinin neler olduğu ise, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (YEK Kanunu)’da rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dahil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı on beş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynakları olarak sıralanmıştır.

11.2 YEKDEM’de Yer Alan YEK Belgesi’ni Alabilmek İçin Koşullar

YEK belgesi, lisansı kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynağından üretilebilir elektrik enerjisinin ulusal ve/veya uluslararası piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi, lisansı kapsamındaki üretim tesisinde bu yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisi için YEKDEM kapsamındaki uygulamalardan yararlanılması, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinde üretilen elektrik enerjisinin emisyon ticareti kapsamındaki piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için kullanılması amacıyla verilecektir.

11.3 YEKDEM Açısından Önemli Tarihler

30 Ocak 2021 tarihinde çıkan YEKDEM yönetmeliğinin uygulanabileceği tarihler henüz netleşmediği için eski uygulanan tarihler aşağıdaki gibi uygulanacağı düşünülmektedir.

1 Ağustos: Yerli aksam kullanan tesisler için ilgili yönetmelik kapsamında yer alan belgelerin Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğüne sunulması için son tarih.

31 Ekim: Bir sonraki takvim yılı için YEKDEM’den faydalanmak isteyen üretim lisansı sahipleri için başvuru evraklarını Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’na sunulması ve bir sonraki takvim yılı için 31 Ekim tarihi öncesinde YEKDEM’e kayıt başvurusunda bulunmuş, ancak ilgili başvurusundan vazgeçmek isteyen üretim lisansı sahipleri için başvurunun geri çekilmesi için son başvuru tarihi.

Kasım Ayının İlk On Günü: 31 Ekim tarihine kadar tam ve eksiksiz olarak tamamlanan başvuruların ön YEK listesinde EPDK internet sayfasından duyurulması.

Ön YEK Listesi’nin Yayınlanmasını Takiben Beş Gün: İlan edilen ön YEK listesindeki başvurulara ve/veya bilgilere; üçüncü şahıslar tarafından sadece kişisel hak ihlali nedeniyle ve ilgili üretim lisansı sahipleri tarafından ilana konu bilgilerin düzeltilmesi amacıyla, EPDK’ya yazılı olarak başvuruda bulunulması için tarih aralığı.

30 Kasım: Nihai YEK Listesinin EPDK internet sayfasında duyurulması.

1 Ocak-31 Aralık: YEKDEM Takvim Yılı. 30 Kasım’da yayınlanan Nihai YEK Listesi’nde yer alan üretim lisansı sahipleri takvim yılı boyunca YEKDEM’de yer almak zorundadır.

11.4 YEKDEM’de Yer Alan Tesisler İçin Uygulanacak Fiyatlar

YEKDEM’de yer alan tesislere uygulanacak fiyatlar 30.01.2021 tarihinde çıkan yönetmelik kapsamında fiyat tarifesinde değişiklik yapılmış olup dolar cinsinden TL’ye dönüş yapılmıştır. Uygulanacak tarife 01.07.2021 tarihinden itibaren 31.12.2025 tarihine kadar işletmeye girecek YEK belgeli Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dayalı elektrik üretim tesisleri için Tablo 11.1’de yer alan listeye göre fiyat tarifesi uygulanacak ve Tablo 11.2’de yer alan yönteme göre ise Tablo 11.1’de yer alan fiyatların üçer aylık dönemler halinde fiyat güncellemesi yapılacaktır.

Tablo 11.1 YEK Fiyat Listesi

Lisanslı üretim tesisinde yerli aksam kullanılması ve ilgili yerli aksamın “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Yerli Aksamın Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik” hükümleri ve diğer ilgili mevzuat kapsamında belgelenmesi halinde ise bu fiyatlara yine YEK Kanunu Tablo 11.1’de sayılı cetvelinde yer alan fiyatlardan beş yıl süreyle ilave edilir.

YEK Destekleme Fiyatlarının Güncellenmesi Formülü:

YEKDEM_GD : 3 (üç) aylık dönem için hesaplanan YEK Destekleme Mekanizması Fiyatı (TL/kWh)

YEKDEM_OGD : Bir önceki 3 aylık dönem için hesaplanan YEK Destekleme Mekanizması Fiyatı (TL/kWh)

ÜFE_A-2 : Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci aya ait yurt içi üretici fiyat endeksi

ÜFE_A-5 : Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci aya ait yurt içi üretici fiyat endeksi

TÜFE_A-2 : Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci aya ait tüketici fiyat endeksi

TÜFE_A-5: Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci aya ait tüketici fiyat endeksi

KUR_D-A : Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci, üçüncü ve dördüncü aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük ABD doları alış kurlarının ortalaması

KUR_D-B : Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci, altıncı ve yedinci aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük ABD doları alış kurlarının ortalaması

KUR_E-A :  Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci, üçüncü ve dördüncü aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük Euro alış kurlarının ortalaması

KUR_E-B :  Güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci, altıncı ve yedinci aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük Euro alış kurlarının ortalaması

Yerli Katkı Fiyatlarının Güncellenmesi Formülü:

YKF_GD : 3 (üç) aylık dönem için hesaplanan Yerli Katkı Fiyatı (TL/kWh)

YKF_OGD : Bir önceki 3 aylık dönem için hesaplanan Yerli Katkı Fiyatı (TL/kWh)

ÜFE_A-2 : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci aya ait yurt içi üretici fiyat endeksi

ÜFE_A-5 : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci aya ait yurt içi üretici fiyat endeksi

TÜFE_A-2 : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci aya ait tüketici fiyat endeksi

TÜFE_A-5 : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci aya ait tüketici fiyat endeksi

KUR_D-A : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci, üçüncü ve dördüncü aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük ABD doları alış kurlarının ortalaması

KUR_D-B : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci, altıncı ve yedinci aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük ABD doları alış kurlarının ortalaması

KUR_E-A : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki ikinci, üçüncü ve dördüncü aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük Euro alış kurlarının ortalaması

KUR_E-B : Güncel Yerli Katkı fiyatının geçerli olacağı 3 aylık dönemin ilk ayından önceki beşinci, altıncı ve yedinci aylarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan günlük Euro alış kurlarının ortalaması

Tablo 11.2 YEK Güncellemeye Esas Üst Sınır Listesi