Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Çin enerji sektörü üzerine 29 Eylül’de yayımladığı rapora göre Çin’in 2060 yılındaki karbon nötrlüğüne ilişkin taahhüdünü yerine getirebilmesi için kömür talebini % 80, petrol talebini %60 ve doğal gaz talebini %45 oranlarının üzerinde azaltırken, temelde rüzgar ve solar PV olmak üzere yenilenebilir kaynaklar tabanlı elektrik üretimini de 2021 ile 2060 arasında 7 katına çıkarması gerekiyor.
Paris merkezli düşünce kuruluşu, yol haritası Çin’e özel olmakla beraber, ülkenin küresel sera etkisi emisyonlarının yaklaşık üçte birinden tek başına sorumlu olması ve Çin’in sera gazı emisyonunun %90’ının kaynağını enerji sektörünün ortaya çıkarması nedeniyle, iklim değişikliğiyle başa çıkmada küresel çapta etkisinin olacağını belirtti.
Çin hükümetinin IEA’yı, ülkenin enerji sektöründe karbonsuzluğa ulaşmak için uzun dönem stratejiler için yol haritaları belirlemede işbirliği amaçlı davetine yanıt olarak IEA yol haritasını “küresel sıcaklık artışını 1.5 °C ile sınırlamak için Çin olmaksızın bir yol mümkün değildir” açıklamasıyla vurguladı.
Emisyon yoğun sektörlerin karbondan arındırılması bu yol haritasındaki Açıklanmış Taahhütler Senaryosu (APS) olarak adlandırılan temel senaryo, Çin’in karbon emisyonlarını 2030’a kadar zirveye çıkarmak ve 2060’a kadar karbon nötrlüğüne ulaşmak için yapması gerekenleri, özellikle de emisyonun en yoğun olduğu sektörler, enerji , sanayi, inşaat ve ulaşım için karbonsuzlaşma stratejilerini yansıtıyor.
Yol haritasında, yenilenebilir kaynakların hakim olduğu bir enerji sektörünün Çin’in temiz enerji geçişinin temelini oluşturduğu vurgulandı.
Harita, Çin’in enerji sektörünün 2055’ten önce net sıfır CO2 emisyonuna ulaşmasının beklendiğini ve yenilenebilir enerjiye dayalı üretimin, özellikle rüzgar ve güneş PV’sinin 2060 yılına kadar üretimin yaklaşık %80’ini meydana getireceğini ortaya koyuyor. IEA’nın analizine göre, %60’ın üzerinde olan bir oran %5’e kadar düşecek ve indirgenmemiş kömür bazlı üretim 2050’de duracak.
Yol haritasına göre, Çin’in endüstriyel sektörlerinin toplu CO2 emisyonlarının 2060 yılına kadar yaklaşık %95 ve indirgenmemiş kömür kullanımının yaklaşık %90 oranında azalması ve artık emisyonların dengelenmesi bekleniyor. IEA’nın öngördüğü enerji verimliliği iyileştirmeleri ve elektrifikasyon, kısa vadede endüstriyel emisyonda azalmanın çoğunluğuna karşılık gelirken, hidrojen ve karbon yakalanması, kullanımı ve depolanması veya CCUS gibi yeni ortaya çıkan teknolojiler 2030’dan sonra yerini alacak.
Yol haritasına göre, yapı sektöründe doğrudan CO2 emisyonlarının, elektrifikasyon, temiz bölgesel ısıtma ve enerji verimliliğinin iyileştirilmesi yoluyla 2060 yılına kadar %95’ten fazla bir oranda düşmesi bekleniyor.
IEA, Çin’in ulaşım sektöründe şehirlerdeki metro, hafif raylı sistem ve elektrikli otobüsler ile şehirler arası yüksek hızlı trenlere yapılan yeni yatırımların yolcu taşımacılığında enerji yoğunluğunun azaltılmasında kilit rol oynayacağını belirtti; karayolu, denizcilik ve havacılıkta karbon emisyonun azalmasının, yakıt verimliliği kazanımları ve düşük karbonlu yakıtların kullanımıyla sağlanacağını ekledi.
IEA ayrıca, hidrojenin, Çin’in çeşitli sektörlerde karbondan arındırmada giderek daha önemli bir rol oynayacağını vurguladı. 2060 yılına kadar elektriğin neredeyse beşte biri hidrojen ile üretilecek.
Yatırımlar açısından, Çin’in karbonsuzlaşma taahhüdünü yerine getirmesi için, toplam yıllık yatırımın 2030’da 640 milyar dolara (yaklaşık 4 trilyon Yuan) ve 2060’ta yaklaşık 900 milyar dolara (6 trilyon Yuan) ulaşmasını gerekecek; bu da yakın zamandaki ortalamalara göre %60’a yakın bir artışa karşılık geliyor.
Daha fazla hızlanma potansiyeli
Yol haritası kapsamında ayrıca, Çin için, enerji ve sanayide kömür kullanımında daha hızlı bir azalmayı, mevcut düşük karbonlu teknolojilerin daha etkin kullanımını ve verimlilik kazanımlarının daha hızlı elde edilmesini beraberinde getiren bir Hızlandırılmış Geçiş Senaryosu veya ATS önerildi.
IEA, ATS’deki kümülatif yatırımların APS’dekilere benzer olacağını belirterek, daha hızlı ilerlemenin mümkün olduğunu ve Çin için faydalı olduğunu da ekledi.
Çin, son 14. Beş Yıllık Plan’da 2025 yılına kadar CO2 yoğunluğunda %18 ve enerji yoğunluğunda %13,5 azalma sağlamayı taahhüt etti. Ayrıca toplam enerjide fosil olmayan yakıt payını artırmak için, 2020’de yaklaşık %16 olan tüketimi 2025’te %20’ye çıkarmayı hedefleyen, bağlayıcı olmayan bir teklif de bulunuyor.
Çin bu kısa vadeli politika hedeflerine ulaşırsa, IEA, Çin’in yakıt kaynaklı CO2 emisyonlarının 2020’lerin ortalarında, Çin’in 2030 karbon zirvesi taahhüdünden daha önce rayına gireceğini tahmin ediyor.
IEA, harekete erken geçmenin, piyasaların uyum göstermesinin yanı sıra işletmeler ve tüketicilerin uyumu için de zaman kazandırdığını ifade etti. Bununla birlikte, hızlandırılmış senaryo altında uzun vadeli geçişte karşılaşılan güçlük de daha derin olabilir.
IEA, 2050 yılına kadar net sıfır CO2 emisyonuna ulaşmanın, güneş PV ve rüzgarın kurulu kapasitesinin, 2050’deki temel APS senaryosunda olduğundan yaklaşık 1.400 GW veya %20 daha yüksek olacağı anlamına geleceğine dikkat çekti.
